Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte elektronik cihazların kullanım ömrü kısalmakta ve bunun sonucunda elektronik atık (e-atık) miktarı da giderek artmaktadır. Bu durum, hem çevresel hem de ekonomik açıdan önemli sorunları beraberinde getirmektedir. Çünkü elektronik atıklar, içeriklerindeki tehlikeli maddeler nedeniyle doğaya karıştıklarında ciddi kirliliklere yol açabilmekte ve insan sağlığını tehdit edebilmektedir. Ancak doğru yöntemlerle yönetildiğinde, elektronik atıklar değerli metaller ve hammaddeler içerdiği için ekonomiye geri kazandırılabilmektedir. İşte tam bu noktada, atık yönetimi ve geri dönüşüm sektöründe 25 yıllık deneyime sahip olan Burkasan devreye girerek, Türkiye’nin dört bir yanındaki prestijli markalara kapsamlı ve sürdürülebilir çözümler sunmaktadır.
İçindekiler
- Elektronik Atık Nedir?
- Elektronik Atıkların Çevre ve İnsan Sağlığına Etkileri
- Elektronik Atık Geri Dönüşüm
- Elektronik Atıklar Nelerdir
- Elektronik Atık Alan Firmalar
- Kurumsal Elektronik Atık Yönetimi
- Sıkça Sorulan Sorular
- Sonuç
Elektronik Atık Nedir?
Elektronik atık, kullanım ömrünü tamamlamış veya artık işlevini yitirmiş elektrikli ve elektronik ekipmanları ifade eder. Bu geniş kategori, cep telefonlarından bilgisayarlara, televizyonlardan beyaz eşyalara, küçük ev aletlerinden tıbbi cihazlara kadar pek çok ürünü kapsamaktadır. Elektronik atıkların bu denli çeşitli olması, içeriklerinde kurşun, cıva, kadmiyum gibi tehlikeli maddelerin yanı sıra altın, gümüş, bakır gibi değerli metalleri de barındırması anlamına gelir. Bu nedenle, elektronik atıkların kontrolsüz şekilde bertaraf edilmesi çevresel sorunlara yol açabilmektedir. Toprak ve su kaynaklarının kirlenmesi, hava kalitesinin bozulması gibi etkiler, insan sağlığına ciddi zararlar verebilmektedir. Çünkü bu tehlikeli maddeler, uzun yıllar boyunca çevrede kalıcı etkilere yol açabilmektedir.
Türkiye ve dünya genelinde elektronik atık miktarları sürekli artış göstermektedir. Tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve teknolojik ürünlerin yenilenme hızının artması bu durumu tetiklemektedir. Dolayısıyla, elektronik atıkların doğru yönetimi ve geri dönüşümü, çevresel sürdürülebilirlik ve kaynakların verimli kullanımı açısından hayati bir öneme sahiptir.
Elektronik Atıkların Çevre ve İnsan Sağlığına Etkileri
Doğru biçimde bertaraf edilmediğinde çevreye ve insan sağlığına büyük zararlar verebilmektedir. Çünkü bu atıkların yapısında doğaya zarar veren pek çok madde bulunmaktadır. Örneğin, eski tip CRT televizyon ve monitörlerin tüplerinde kurşun vardır. Atıldıklarında camları kırılırsa kurşun toprağa ve yeraltı sularına sızabilmektedir. Benzer şekilde floresan ekranlar ve tasarruflu ampuller cıva içerir; cıva buharı solunduğunda sinir sistemi ve organlar üzerinde toksik etki gösterir. Bununla birlikte, elektronik devre kartlarındaki kadmiyum ve plastiklerdeki bromlu alev geciktiriciler de çevreye yayıldığında toprağı ve suyu zehirler. Bir Birleşmiş Milletler raporuna göre her yıl elektronik atıkların kontrolsüz şekilde doğaya bırakılması sonucu 58 ton cıva ve bromlu kimyasallar içeren 45 milyon kg plastik çevreye salınmaktadır. Sonuç olarak elektronik atıklar, uygun işlem görmezse ekosistemlere ve insan sağlığına kalıcı zararlar verme potansiyeline sahiptir.
Elektronik atıkların çevreye etkilerinin yanı sıra bir diğer önemli boyutu da bilgi güvenliği riskidir. Özellikle bilgisayar, akıllı telefon, harici disk gibi cihazlar atık haline geldiğinde içlerinde hala hassas veriler bulunabilmektedir. Bireylerin kişisel verileri veya şirketlerin gizli bilgilerinin, atık cihazların yanlış ellere geçmesi durumunda suistimal edilme riski vardır. Bu nedenle cihazlar atık olmadan önce veri silme veya imha işlemlerinin yapılması önemlidir. Böylece, elektronik atıkların sadece çevresel değil, aynı zamanda veri güvenliği açısından da doğru şekilde yönetilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Elektronik Atık Geri Dönüşüm
Elektronik atık geri dönüşüm, e-atıkların içindeki yeniden kazanılabilir malzemelerin ayrıştırılarak ekonomiye kazandırılması sürecidir. Bu süreç, elektronik atıkların önce toplanması, sonra uygun tesislerde sökülüp ayrıştırılması ve son olarak değerli materyallerin geri kazanılması adımlarını içerir. Örneğin, atık bir bilgisayar geri dönüşüm tesisinde işlem gördüğünde; plastik kasası, metal parçaları, devre kartları ve kabloları ayrı ayrı sınıflandırılmaktadır. Ardından her bir malzeme uygun yöntemlerle işlenerek ham madde olarak yeniden kullanılabilir hale getirilmektedir. Elektronik atıkların yaklaşık %60’ı metallerden (demir, bakır, alüminyum vb.), %20’si plastiklerden ve kalan %20’si cam, seramik gibi diğer malzemelerden oluşur. Uygun geri dönüşüm teknikleriyle elektronik atıklardan %95-99 oranında ikinci el ham madde elde etmek mümkündür. Böylece, hem doğal kaynakların israfı önlenmektedir hem de atık nedeniyle oluşan kirlilik azalmaktadır.
Elektronik atık geri dönüşümünün en büyük faydaları, çevrenin korunması ve sürdürülebilir ekonomi oluşturulmasıdır. Geri dönüşüm sayesinde atık cihazlardaki toksik maddeler kontrollü şekilde ayrıştırılarak bertaraf edilir. Civa, kurşun gibi zehirli elementlerin toprağa ve suya karışması engellenir. Aynı zamanda altın, gümüş, paladyum gibi değerli metaller geri kazanılarak ekonomiye kazandırılır. Dünya genelinde elektronik atıkların içerdiği değerli metallerin toplam değeri milyarlarca doları bulmaktadır. Eğer bu atıklar geri dönüştürülmezse, her yıl yaklaşık 10 milyar dolar değerinde kaynak çöpe gitmektedir. Geri dönüşüm, yeni maden çıkarma ihtiyacını azaltarak enerji tasarrufu sağlar ve karbon ayak izini düşürür. Sonuç olarak, elektronik atık geri dönüşümü çevresel sürdürülebilirlik açısından büyük önem taşır. Aynı zamanda, ekonomik kazanç sağlayan vazgeçilmez bir unsurdur.
Elektronik Atıklar Nelerdir
Kullanım ömrünü tamamlamış ya da arızalandığı için artık kullanılmayan elektronik cihazları ifade eder. Bilgisayarlar, telefonlar, yazıcılar, televizyonlar, küçük ev aletleri ve piller en yaygın elektronik atık türleri arasındadır. Bu atıklar, içerisinde bulunan kurşun, cıva, kadmiyum gibi zararlı maddeler nedeniyle çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturabilir. Aynı zamanda altın, bakır ve nadir toprak elementleri gibi geri kazanılabilir değerli metaller de içerirler. Bu nedenle elektronik atıkların geri dönüşüm tesislerinde uygun yöntemlerle işlenmesi hem ekonomik hem de ekolojik açıdan büyük önem taşır.
Elektronik Atık Alan Firmalar
Bu atıkların doğru şekilde yönetilebilmesi için güvenilir firmalarla çalışmak gereklidir.
Bu firmaların lisanslı olması, sürecin yasal ve çevreye duyarlı bir biçimde yürütülmesini sağlar. Çünkü yasal düzenlemeler, elektronik atıkların belirli standartlara uygun şekilde toplanmasını ve taşınmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca bu atıkların geri dönüştürülmesi de yine mevzuat kapsamında zorunlu hale getirilmiştir. Lisanssız ve yetkisiz firmalar tarafından yapılan işlemler çevreye ciddi zararlar verebilir. Ayrıca bu durum, işletmeler açısından yasal riskler de doğurabilir. Bu nedenle, elektronik atıklarınızı teslim edeceğiniz firmanın yetkinliğini kontrol etmek büyük önem taşır. Firmanın gerekli izin ve belgelere sahip olduğundan emin olmalısınız.
Burkasan gibi köklü ve deneyimli firmalar, elektronik atıkların yasal düzenlemelere uygun şekilde yönetilmesini sağlar. Burkasan, atık toplama, taşıma ve geri dönüşüm süreçlerinde uluslararası standartlara uygun teknolojiler kullanır. Aynı zamanda müşterilerine şeffaf ve güvenilir bir hizmet sunar. Kurumsal müşteriler için özel olarak tasarlanan elektronik atık toplama çözümleri, işletmelere büyük kolaylık sağlar. Bu sayede işletmeler, atık yönetimi sorumluluklarını etkin ve düzenli bir şekilde yerine getirebilirler.
Kurumsal Elektronik Atık Yönetimi
Hem yasal sorumluluk hem de kurumsal sosyal sorumluluk açısından büyük önem taşır. Şirketlerde bilgisayarlar, sunucular, endüstriyel elektronik cihazlar ve ofis ekipmanları gibi pek çok elektronik ürün kullanılır. Teknolojik yenilenme ve büyüme ile birlikte bu ekipmanlar belirli aralıklarla değiştirilir. Bu durum, önemli miktarda elektronik atığın ortaya çıkmasına neden olur. Bu noktada, firmaların izlemesi gereken en iyi uygulama, kapsamlı bir elektronik atık yönetim planı oluşturmaktır.
İlk olarak şirketler, elektronik atıklarını kaynağında ayrıştırmalı ve diğer atıklardan ayrı depolamalıdır. Tehlikeli elektronik atıklar (örneğin içlerinde pil, toner, floresan lamba bulunanlar) özel muhafaza gerektirir. Böylece, hem ofis alanlarında gereksiz yığın oluşması önlenir hem de atıkların güvenli şekilde bertarafı sağlanır. Özellikle kurumsal düzeyde veri güvenliği açısından, cihazların teslim edilmeden önce depolama birimlerindeki bilgilerin silinmesi gereklidir. Bu bilgiler, gerektiğinde fiziksel imha yöntemleriyle de tamamen yok edilmelidir. Birçok profesyonel elektronik atık geri dönüşüm firması, talep edilirse veri imha sertifikası da sağlamaktadır.
Kurumsal firmalar için en etkili çözüm, profesyonel atık yönetimi hizmeti almaktır. Bu firmalar, sanayi tesislerinden ofislere kadar geniş bir yelpazede elektronik atık toplama ve geri dönüşüm çözümleri sağlar. BURKASAN, Türkiye’nin birçok ilinde 300’ün üzerinde sanayi kuruluşuna entegre atık yönetimi hizmeti sunmaktadır. Bu sayede elektronik atıklar düzenli olarak toplanmakta ve ilgili mevzuata uygun şekilde işlenmektedir. Kurumsal bir geri dönüşüm ortağı ile çalışmak, şirketlerin operasyonel yükünü önemli ölçüde azaltır. Ayrıca, çevreye duyarlı bir marka imajı oluşturmalarına da katkı sağlar. Sonuç olarak, elektronik atık yönetimini ciddiye alan şirketler yasal gereklilikleri yerine getirmiş olurlar. Aynı zamanda sürdürülebilirlik hedeflerine de önemli bir katkı sağlarlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Elektronik atık ne demek?
Elektronik atık; kullanım ömrü dolmuş ya da artık ihtiyaç duyulmayan elektrikli ve elektronik cihazları kapsar. Bu cihazlar, işlevini yitirdiğinde atığa dönüşmüş hâle gelir. Örneğin çalışmayan televizyonlar, eski cep telefonları, bozuk beyaz eşyalar ve kullanılmayan bilgisayarlar elektronik atığa örnektir.
Elektronik atıkları çöpe atmak neden sakıncalıdır?
Elektronik atıkları normal ev çöpüne atmak çevre ve sağlık açısından sakıncalıdır. Çünkü bu atıklar kurşun, cıva, kadmiyum gibi zehirli maddeler içerir.
Şirketler elektronik atıklarını nasıl yönetmelidir?
Şirketlerin elektronik atıklarını yönetirken öncelikle bu atıkları diğer atıklardan ayrı biriktirmeleri gerekir. Kullanım dışı kalan bilgisayar, yazıcı, sunucu gibi cihazlar envanterlenmelidir ve güvenli bir alanda depolanmalıdır.
Elektronik atık geri dönüşümünün faydaları nelerdir?
Elektronik atıkların geri dönüştürülmesinin birçok faydası vardır. İlk olarak, çevreyi korur; e-atıklardaki zararlı maddelerin doğaya karışması önlenmektedir ve atık depolama alanlarına giden yük azalmaktadır. İkinci olarak, değerli materyaller ekonomiye kazandırılmaktadır.
Sonuç
Elektronik atık sorunu, modern yaşamın ve teknolojik ilerlemenin kaçınılmaz bir sonucudur. Bireysel kullanıcılar da kurumsal firmalar da elektronik cihaz tüketimini yönetirken sorumlu davranmak zorundadır. Bu atıkların çevreye rastgele atılması, toprakların ve suların zehirlenmesine yol açar. Oysa geri dönüşüm sayesinde hem çevre korunmaktadır hem de ekonomik değer yaratılmaktadır. Sonuç olarak, elektronik atıkların yönetimi ve geri dönüşüm alışkanlığını yaygınlaştırmak büyük önem taşır. Geri dönüşüm firmaları ile iş birliği yapmak ise bu sürecin en önemli adımlarından biridir ve herkesin ortak sorumluluğudur. Elektronik atık konusunda Türkiye’de faaliyet gösteren öncü kuruluşlardan biri olan BURKASAN, güvenilir bir iş ortağıdır. Bu tür firmalarla çalışmak ve güvenle geri dönüştürmenin en etkili yollarından biridir. Unutmayalım, bugün alacağımız aksiyonlar geleceğe daha temiz ve yaşanabilir bir dünya bırakmamızı sağlayacaktır.
Diğer yazılarımızı okumak için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.